4 mei Concert “Peace I leave with you”

Donderdag 4 mei 2023, aanvang 20:45 uur

Grote of Jacobijnerkerk, Leeuwarden

In Leeuwarden wordt de jaarlijkse dodenherdenking in de Prinsentuin al vele jaren afgesloten met een koorconcert in de Grote of Jacobijnerkerk, één van de fraaiste concertlocaties voor koormuziek in de stad. Deze koorconcerten zijn inmiddels een traditie geworden. Het Leeuwarder Kamerkoor verzorgt dit jaar het concert dat als titel heeft Peace I leave with you, naar een stuk uit het concertrepertoire van de Noorse componist Knut Nystedt.

Het concert biedt – na de herdenking in Prinsentuin, thuis of elders – een moment van bezinning en reflectie en de mogelijkheid om verbondenheid met elkaar te voelen. Herdenken gaat over het opnieuw betekenis geven aan het verleden in het heden en is onlosmakelijk verbonden met muziek.
Dit jaar herdenken we de slachtoffers, zowel militaire als andere, die sinds de Tweede Wereldoorlog in oorlog zijn omgekomen. En niet in de laatste plaats denken we aan de oorlog in Oekraïne. We zingen daarom ook muziek van de Oekraïense componist Dmitry Bortniansky.

Verder zingen wij stukken van Arvo Pärt en Francis Poulenc waarin menselijke emoties zoals de angst in bange tijden en de liefde voor elkaar belicht worden, terwijl Ola Gjeilo en Maurice Duruflé de boodschap van licht en hoop brengen.

Dirigent Eduardo López Cabello (zie voor meer informatie over hem elders op deze website) legt met zijn gekozen repertoire een link tussen heden en verleden en persoonlijke ervaringen. De muziek komt op die manier dichtbij het publiek, ook doordat in de aanloop naar en tijdens concerten dirigent en koor graag een persoonlijke noot toevoegen.

Het volledige repertoire van het 4 mei Concert

Bortnianski – Let my prayer arise
Pärt – I am the true vine
Poulenc – Quatre motets pour un temps de pénitence
Bortniansky – Let my prayer arise
Duruflé – Quatre motets sur des thèmes grégoriens
Pärt – Magnificat
Bortniansky – Let my prayer arise
Gjeilo – Northern Lights
Nystedt – Peace I leave with you
Bortniansky – Let my prayer arise

Over de componisten en de uit te voeren werken

Orthodoxe klanken

Dmytro Bortniansky (1751-1825) was een Oekraïense componist uit de 18e eeuw die vooral bekend is vanwege zijn prachtige koormuziek. Zijn koormuziek combineert elementen van de Oekraïense, Russische en Westerse muziektradities, waardoor zijn werk een unieke en herkenbare klank heeft. Hij wordt beschouwd als een van de belangrijkste componisten van de orthodoxe kerkmuziek. Hij schreef veel koorwerken, waaronder hymnen, liturgische gezangen en motetten. Vaak geschreven voor a capella koor, maar hij schreef ook werken voor koor en orkest.

Op de avond van de nationale dodenherdenking op 4 mei zingen wij het gezang “Da ispraviza, Blagovest”. Het is een smeekbede: “Laat mijn gebed opstijgen als wierook voor Uw aangezicht, o Christus, en laat de heilige poorten openstaan.”

De eenvoud en schoonheid van Arvo Pärt

Wij zingen tijdens het Herdenkingsconcert werk van Arvo Pärt (1935), te weten “I am the true vine” en “Magnificat”. Het eerste lied is gebaseerd op een bijbeltekst uit het ‘Evangelie van Johannes’, waarin Jezus zichzelf presenteert als de ware wijnstok en zijn volgelingen als de ranken die bij hem moeten blijven om vrucht te dragen. Het tweede lied gaat over het ‘Magnificat-gebed’, ook wel bekend als het loflied van Maria.

Arvo Pärt is een bekende componist van de hedendaagse klassieke muziek en heeft een unieke stijl ontwikkeld dat hij zelf het “tintinnabuli”-systeem heeft genoemd. De term is afgeleid van het Latijnse woord “tintinnabulum”, wat “bel” betekent. Eenvoudige melodielijnen worden omringd door klokachtige akkoorden die zijn gebaseerd op een reeks van tonen uit de drieklank. De melodielijn en de akkoorden bewegen onafhankelijk van elkaar, maar worden gecombineerd tot een harmonisch geheel. Beide stukken zijn prachtige voorbeelden van Pärts contemplatieve en spirituele benadering van muziek.

“Angst en beven”

Francis Poulenc (1899-1963) schreef in 1938 de “Vier motetten voor de vastentijd”. Op de avond van 4 mei zingen wij dit werk van Poulenc. Ze hebben elk een eigen thema dat past bij de vastentijd. De vier delen van de cyclus zijn: “Timor et tremor” (Angst en beven), “Vinea mea electa” (Mijn uitverkoren wijngaard), “Tenebrae factae sunt” (Er viel duisternis) en “Tristis est anima mea” (Mijn ziel is bedroefd).

Het zijn Bijbelse passages en liturgische teksten. De motetten hebben een ingetogen en contemplatieve sfeer en staan bekend om hun mooie melodieën en eigenzinnige harmonieën.

Gregoriaanse thema’s

Op 4 mei zingen wij “Quatre Motets sur des thèmes grégoriens” van de Franse componist Maurice Duruflé (1902-1986). Ze zijn gebaseerd op Gregoriaanse thema’s, maar Duruflé gebruikt zijn eigen harmonieën en ritmes om de teksten op een eigentijdse manier te presenteren. De stukken zijn overwegend rustig en ingetogen, en hebben een contemplatieve sfeer die goed past bij de religieuze teksten.

De vier delen van de cyclus zijn:

“Ubi caritas et amor” – Een tekst over de liefde en eenheid onder de gelovigen

“Tota pulchra es” – Een lofzang op Maria, de moeder van Jezus

“Tu es Petrus” – Een tekst die verwijst naar de rol van Petrus als de rots waarop de kerk is gebouwd

“Tantum ergo” – Een lofzang op het Heilig Sacrament van de Eucharistie

Het werk is een voorbeeld van Duruflé’s stijl en zijn toewijding aan het behoud van de liturgische tradities van de katholieke kerk, terwijl hij tegelijkertijd zijn eigen unieke stem als componist laat horen.

Noorse klanken

Knut Nystedt was een Noorse componist en dirigent, geboren op 3 september 1915 in Kristiania (nu Oslo) en overleden op 8 december 2014. In 1989 componeerde Nystedt “Peace I leave with you” dat hij baseerde op een bijbelvers uit het Johannesevangelie (Johannes 14:27), waarin Jezus aan zijn discipelen zegt: “Vrede laat ik u, mijn vrede geef ik u”. Het werk is achtstemmig en maakt gebruik van moderne compositietechnieken waar Nystedt bekend om staat, zoals dissonante harmonieën en clusterakkoorden. De tekst wordt op een contemplatieve en meditatieve manier gepresenteerd, met herhalingen van de woorden “peace” en “leave”.

Ola Gjeilo is ook een Noorse componist en pianist, maar dan veel jonger. Hij werd geboren op 5 mei 1978 in Skui, nabij Oslo. Gjeilo heeft in korte tijd een grote reputatie opgebouwd als componist van koormuziek en instrumentale muziek. Het stuk “Northern Lights” is geïnspireerd op de ‘aurora borealis’, het noorderlicht. Het heeft een dromerige en contemplatieve sfeer en maakt gebruik van Gjeilo’s kenmerkende harmonische en melodische stijl. Het koor zingt een tekst die gebaseerd is op een Noors gedicht van de dichter Olav H. Hauge.